Basiskennis diabetes

Een goede basiskennis over diabetes is de eerste stap op weg naar controle over je gezondheid. Hieronder vind je meer informatie over de oorzaken van diabetes, enkele vaak voorkomende symptomen, de oorzaken en gevolgen en hoe een gezonde levensstijl kan helpen.

Wat is diabetes?

Diabetes wordt ook vaak "suikerziekte" genoemd. Het is een stofwisselingsaandoening waarbij er een te hoog suikergehalte in je bloed zit. Te veel suikers in je bloed noemen we ook wel een hoge "bloedsuikerspiegel" of "bloedglucose". De medische term voor diabetes of suikerziekte is "diabetes mellitus".

Je lichaam reguleert zelf de bloedsuikerspiegel. Hiervoor maakt je lichaam een hormoon aan. Dit hormoon wordt insuline genoemd. Insuline wordt aangemaakt door cellen in de alvleesklier. Wanneer je teveel suikers in je bloed hebt, zorgt insuline ervoor dat deze suikers uit het bloed worden gehaald. Als je diabetes hebt, werkt dit anders. Het probleem ligt bij de insuline; of je maakt geen insuline aan (diabetes type 1) of de aangemaakte insuline is onvoldoende werkzaam (diabetes type 2). In beide gevallen nemen de cellen onvoldoende suiker (glucose) op, waardoor het zich ophoopt in je bloed. Diabetes kan verschillende oorzaken hebben, maar is helaas nooit helemaal te voorkomen. Om de gevolgen van diabetes zoveel mogelijk te beperken, is het belangrijk om er zo vroeg mogelijk bij te zijn als je de symptomen herkent.

Soorten diabetes

We onderscheiden drie vaakst voorkomende types van diabetes.

Diabetes type 1

Bij deze vorm van diabetes maakt je lichaam zelf geen insuline meer aan.

Diabetes type 2

Dit wordt ook wel "ouderdomsdiabetes" genoemd maar komt ook meer en meer bij jonge mensen voor ten gevolge van een ongezonde levensstijl.
Bij deze vorm van diabetes maakt de alvleesklier te weinig insuline aan of de insuline werkt niet goed meer.

Zwangerschapsdiabetes

Dit is een tijdelijke vorm van diabetes die sommige vrouwen ontwikkelen tijdens de zwangerschap.

Wat zijn de symptomen van diabetes en hoe herken je diabetes?

Het antwoord op deze vraag is niet gemakkelijk: de symptomen kunnen voor iedere persoon anders zijn. Ook heeft niet iedereen duidelijke klachten. Mensen kunnen jarenlang rondlopen zonder dat ze door hebben dat ze diabetes hebben. Het is daarom ook goed om te beseffen dat niet alle symptomen van diabetes per definitie diabetes betekenen, en andersom geldt dat je het ook kan hebben zonder last te hebben van de meest voorkomende klachten. Om je toch een idee te geven volgen hieronder de meest voorkomende symptomen van diabetes.

Symptomen bij diabetes type 1

Mensen die diabetes type 1 hebben komen hier in de meeste gevallen snel achter. Je voelt je erg ziek en een bezoek aan de huisarts blijft meestal niet lang uit. De eerste symptomen van diabetes type 1 zijn:

• Veel plassen en veel dorst.
• Veel gewicht verliezen zonder duidelijke reden.
• Algemeen gevoel van malaise.
• Misselijk zijn, al dan niet gepaard met overgeven.
• Veel honger of juist alle eetlust verliezen.
• Wazig of slecht zien.

Symptomen bij diabetes type 2

De symptomen bij diabetes type 2 ontstaan geleidelijk en vallen daardoor veel minder snel op. Diabetes type 2 wordt vaak pas in een later stadium ontdekt. Soms zo laat, dat men dan al last heeft van complicaties. Die complicaties kunnen daardoor ook wel eens worden opgevat als de eerste symptomen. Wat je kan opmerken:

• Veel plassen en veel dorst.
• Gewichtsverlies, dit kan zelfs nog voorkomen als je de aandoening al jaren (al dan niet onopgemerkt) hebt.
• Adem die naar aceton ruikt.
• Last van vermoeidheid, kortademigheid, jeuk, last van ogen (slecht zien of dubbel zien), gevoelloosheid, tintelingen of juist pijn in vingers, voeten en/of tenen, pijn op de borst en slecht genezende wondjes en infecties.

Wanneer naar de huisarts?

Herken je een of meer van de genoemde symptomen? Het hoeft niet per definitie diabetes te zijn! Toch bij twijfel breng je best een bezoek aan je huisarts.

Een lage bloedglucose

Wanneer je diabetes hebt, kan het voorkomen dat je op bepaalde moment een te lage bloedglucose hebt. Dat noemen we ook wel een hypoglycemie, ook wel ‘hypo’. Dit is niets raars, de hoeveelheid suiker in je bloed verandert namelijk voortdurend onder invloed van bijvoorbeeld voeding, beweging, emoties, stress en algemene gesteldheid. Te grote wisselingen in de bloedsuikerspiegel kunnen op den duur echter voor lichamelijke problemen zorgen. Het is daarom belangrijk om de kenmerken van een hypo bij diabetes te herkennen, zodat er tijdig kan worden ingegrepen.

• Eén van de eerste verschijnselen van een hypo is een hongergevoel.
• Negeer je het hongergevoel, dan kan je bleek en prikkelbaar worden, het koud hebben en last krijgen van zweten, beven, wazig zien, misselijkheid, vermoeidheid, trillen en soms hartkloppingen. Een duidelijk signaal dat het tijd is om in te grijpen. Blijft de glucosewaarde verder dalen, dan verergeren de klachten: je reactievermogen vertraagt, je wordt licht in het hoofd, je kan onduidelijk gaan praten, duizelig worden, slaperig en steeds slechter gaan zien. In ernstige gevallen kan men ook bewusteloos geraken.
• De precieze symptomen van een hypo kunnen per persoon en per keer verschillen.

Het verhelpen van een hypo

Een hypo wordt verholpen door ervoor te zorgen dat de bloedglucosewaarde stijgt tot normale hoogte. Controleer dus allereerst je bloedglucose. Blijkt deze te laag? Dan kun je deze verhogen door koolhydraten te nuttigen: suiker, brood of glucosetabletten eten kan helpen, evenals het drinken van suikerhoudende frisdranken. Het is aan te raden om daarna ook nog een kleine maaltijd te nuttigen. Is iemand met diabetes flauwgevallen? In ernstige gevallen kan de partner glucagon moeten spuiten. Glucagon is een hormoon dat aangemaakt wordt in de alvleesklier, net als insuline. Glucagon verhoogt de bloedsuikerspiegel wanneer deze te veel zakt. Wanneer iemand met diabetes buiten bewustzijn geraakt, is het belangrijk om altijd een arts te waarschuwen. Geef hem/haar in geen geval drinken! Blijf altijd bij iemand met een hypo in de buurt, deze persoon kan zich erg angstig voelen en gedragen.

Pas de diagnose gekregen? Dit is wat je kan doen.

Het is nooit fijn als de diagnose diabetes wordt gesteld. Je vraagt zich misschien af “Waarom gebeurt dit?”. Het is normaal dat je bezorgd bent over wat anderen zullen denken. Belangrijk is vooral dat je al je emoties erkent om ze dan te kunnen verwerken, en dat je begrijpt dat je niet alleen bent. De eerste stap is om na de diagnose terug controle over je gezondheid te krijgen. Maak een afspraak maken met je huisarts (of een endocrinoloog, diabetesverpleegkundige enz.) en probeer zo veel mogelijk te weten te komen over jouw type diabetes. Om te beginnen moet je weten:

• of je type 1 of type 2 hebt
• hoe je zelf je bloedglucose kan meten
• hoe je een bloedglucosemeter gebruikt
• hoe je jouw meetresultaten kan begrijpen
• hoe je diabetes behandeld wordt
• welke vorm van lichaamsbeweging geschikt is voor jou
• welke veranderingen je moet aanbrengen in je voeding
• welke andere gezondheidsproblemen je hebt die invloed hebben op je diabetesbehandeling
• bij wie je verder nog terecht kan voor informatie

Stel samen met je arts of diabetesteam een volledig behandelingsplan op en maak een vervolgafspraak.

Eten en drinken

Nadenken over je voeding en gezonde keuzes maken, zijn belangrijk om je bloedglucose onder controle te houden. De juiste voeding kan bijdragen aan het verkleinen van het risico op diabetes. Als je diabetes hebt, verhogen sommige voedingsmiddelen je bloedglucose, andere zorgen juist voor lagere bloedsuikerwaarden.

Waarom het belangrijk is zelf je bloedglucose te meten?

De resultaten van je bloedglucosemeting vertelt je welk effect voeding, lichaamsbeweging of andere factoren zoals stress op je bloedglucose hebben. Als je regelmatig test, zal je patronen herkennen – pieken en dalen – en kunt je je dagelijkse routine aanpassen zodat je gezondheid na verloop van tijd verbetert.